ଭାରତ-ଚୀନ ବିବାଦ: ୧୨୧ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ଗଲଭାନ ଘାଟି

ସମାଜ ପୋର୍ଟାଲ ଡେସ୍କ: ଲଦାଖର ଗଲଭାନ ଘାଟିରେ ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ୍‌ର ସେନା ମୁହାଁମୁହିଁ ହୋଇଛନ୍ତି। ପ୍ରାୟ ୧୪ ହଜାର ଫୁଟ ଉଚ୍ଚରେ ଏବଂ ବିଯୁକ୍ତ ୨୦ ଡିଗ୍ରୀକୁ ଖସି ଆସୁଥିବା ତାପମାତ୍ରାରେ ସୈନିକମାନେ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଦେଶର ସୀମା ସୁରକ୍ଷା କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ସ୍ଥାନ ଅକସାଇ ଚୀନ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହିଛି, ଯାହା ଉପରେ ଚୀନ୍ ଗତ ୭୦ ବର୍ଷ ଧରି ନଜର ରଖିଛି। ୧୯୬୨ରୁ ୧୯୭୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ସମସ୍ତ ସଂଘର୍ଷ ଗଲଭାନ ଘାଟି ଅଂଚଳରେ ଘଟିଛି। ଏବେ ୪୫ ବର୍ଷ ପରେ, ଗଲଭାନ ଘାଟି ପୁଣି ଅସ୍ଥିର ହୋଇପଡିଛି।

ଦୈନିକ ଭାସ୍କର ସମ୍ବାଦ ଅନୁଯାୟୀ ଗଲଭାନ ଘାଟି ଲଦାଖର ମେଷପାଳକ ଗୁଲାମ ରସୁଲ ଗଲଭାନଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଛି। ‘Servants of Sahibs’ ପୁସ୍ତକର ‘ଦ ଫାଇଟ ଅଫ ଚାଇନିଜ’ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଗୁଲାମ ରସୁଲ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସୀମା ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି।

୧୮୭୮ ମସିହାରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଗୁଲାମ ମାତ୍ର ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଘରୁ ବାହାରିଥିଲେ। ନୂଆ ସ୍ଥାନ ଖୋଜିବାରେ ତାଙ୍କର ଏକ ଉତ୍ସାହ ଥିଲା ଏବଂ ଏହି ଉତ୍ସାହ ଯୋଗୁ ସେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଏକ ପ୍ରିୟ ମାର୍ଗଦର୍ଶକ ହୋଇ ପାରିଥିଲେ। ଲଦାଖର ଲୋକମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ଅଧିକ ପସନ୍ଦ କରୁନଥିଲେ, ତେଣୁ ସେହି ଅଂଚଳ ସେତେଟା ଲୋକ ଲୋଚନକୁ ଆସି ପାରିନଥିଲା। ୧୮୯୯ ମସିହାରେ, ସେ ଲେହରୁ ଟ୍ରାକିଙ୍ଗ ଆରମ୍ଭ କରି ଲଦାଖ ଚାରିପାଖରେ ଥିବା ଅନେକ ନୂଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ ଯେଉଁଥିରେ ଗଲଭାନ୍ ଘାଟି ଏବଂ ଗଲଭାନ୍ ନଦୀ ମଧ୍ୟ ଥିଲା।

ଗୁଲାମ ମା’ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବର୍ଣ୍ଣିତ ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁଯାୟୀ ସେହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାରାଜମାନେ କାଶ୍ମୀରରେ ଶାସନ କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ କରା ଗଲଭାନ୍ ଥିଲା। କରା’ର ଅର୍ଥ କଳା ଏବଂ ଗଲଭାନ୍ ଅର୍ଥ ଡକାୟତ। କରା ତାଙ୍କ ଦଳର ରକ୍ଷକ ଥିଲେ ଓ ସେ କେବଳ ଧନୀମାନଙ୍କ ଘର ଲୁଟୁଥିଲେ ଏବଂ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେହି ଟଙ୍କା ବାଣ୍ଟି ଦେଉଥିଲେ। ପରେ ତାଙ୍କୁ ଡୋଗ୍ରା ରାଜାଙ୍କ ସୈନିକମାନେ କାବୁ କରିଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ କାଟିଲେ। ଏହା ପରେ ଗଲଭାନ୍ ବଂଶର ଲୋକମାନେ ଲେହ ଏବଂ ବାଲ୍ଟିସ୍ତାନକୁ ଚାଲିଗଲେ। ଅନେକ ଗଲାଭାନ୍ ଚୀନର ଜିନଜିଆଙ୍ଗ୍ ପ୍ରଦେଶରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିଲେ।

ଗୁଲାମ ରସୁଲ ଏକ ପୁସ୍ତକରେ ତାଙ୍କ ଯାତ୍ରାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କାହାଣୀ ଏବଂ ଅନୁଭୂତି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ଯାହାର ନାମ ଥିଲା ‘Servants of Sahibs’। ଏହି ପୁସ୍ତକକୁ ନେଇ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଚର୍ଚ୍ଚା ହୋଇଥିଲା କାରଣ ଗୁଲାମମାନେ ଶିକ୍ଷିତ ନ ଥିଲେ କିନ୍ତୁ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ। ଏହା ପରେ ସେ ୟୁରୋପର ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ସହାୟକ ହୋଇପାରିଥିଲେ। ଗୁଲାମ ରସୁଲ ମଧ୍ୟ ଏସିଆ ଏବଂ ତିବ୍ଦତକୁ ପ୍ରାୟ ୧୫ ମାସ ଧରି ଚାଲି ଚାଲି ଯାଇ ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ଲେହରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ।

ଗୁଲାମ ବହୁତ କମ ବୟସରେ ଦୁଃସାହସିକ ଭ୍ରମଣକାରୀ ଭାବେ ଜଣାଶୁଣା ସାର୍ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍ ୟଙ୍ଗ ହଜବେଣ୍ଡଙ୍କ କମ୍ପାନୀରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ସାର୍ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍ ତିବ୍ଦତୀୟ ମାଳଭୂମି, ପାମର ପର୍ବତ ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଏସିଆ ମରୁଭୂମି ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କ ବ୍ରିଟିଶ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କ ସହିତ ରହି ଇଂରାଜୀ କହିବା, ପଢିବା ଏବଂ କିଛି ପରିମାଣରେ ଲେଖିବା ମଧ୍ୟ ଶିଖିଥିଲେ। ଏହି କ୍ରମରେ ସେ ଚାଇନିଜ୍, ଇଂରାଜୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଭାଷା ଜାଣିପାରିଥିଲେ। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଯଥାକଥା ଇଂରାଜୀରେ ‘Servants aph Sahib’ ପୁସ୍ତକ ଲେଖିଥିଲେ। ଏହି ପୁସ୍ତକର ପ୍ରାରମ୍ଭ ଭାଗ ବ୍ରିଟିଶ ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ସାର୍ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍ ଲେଖିଥିଲେ।

ସାର୍ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍ ଲେଖିଛନ୍ତି, ‘ହିମାଳୟର ଲୋକମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କଠିନ ପରିସ୍ଥିତି ଦେଇ ଗତି କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଅତି ପ୍ରାକୃତିକ ବିପଦର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛନ୍ତି, ସେମାନେ ବାହାରୁ ସେଠାକୁ ଯାଉଥିବା ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସେବା କରୁଛନ୍ତି ଯେଉଁଠି ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ବୁଝିବା ସହଜ ନୁହେଁ। ଜାମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀରର ପ୍ରଥମ କମିଶନର ସାର୍ ୱାଲ୍ଟର ଏସ୍ ଲରେନ୍ସ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘The Valley of Kashmir’ରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ ସେଠାରେ ଥିବା ଗଲାଭାନ୍ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଘୋଡାମାନଙ୍କ କେୟାର ଟେକର କୁହାଯାଉଥିଲା। ସେମାନେ ଦେଖିବାକୁ ଈଷତ କଳା ଏବଂ କାଶ୍ମୀରୀ ବଂଶୋଦ୍ଭବ ନୁହଁନ୍ତି।

ଲେହର ଚଷପା ୟର୍ଟଙ୍ଗ ସର୍କୁଲାର୍ ରୋଡରେ ଗୁଲାମ ରସୁଲଙ୍କ ପୂର୍ବଜଙ୍କ ଘର ଅଛି। ତାଙ୍କ ନାମରେ ଏକ ଗଲଭାନ୍ ଗେଷ୍ଟ ହାଉସ୍ ମଧ୍ୟ ଅଛି। ସମ୍ପ୍ରତି ସେଠାରେ ସେମାନଙ୍କର ଚତୁର୍ଥ ପିଢ଼ିର କିଛି ସଦସ୍ୟ ରହୁଛନ୍ତି। ସେହି ପରିବାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପରିଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ ଗୁଲାମ ରସୁଲଙ୍କ କାହାଣୀ ଶୁଣେଇଥାନ୍ତି।